بررسی سازوکار میان‌مقیاس وقوع بارش‌های همرفتی بهاره در شمال‌غرب ایران

Authors

  • عباس مفیدی استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
  • کامل آزرم دانش‌آموخته دکتری، گروه آب و هواشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
Abstract:

در پژوهش حاضر ضمن تحلیل الگوی گردش مقیاس همدید، با بهره­گیری از یک مدل اقلیمی منطقه محدود، سازوکار میان مقیاس حاکم بر وقوع بارش­های بهاره در شمال­غرب ایران بررسی شد. در این راستا، نقش واداشت­های دینامیکی وگرمایش محلی در وقوع بارش­ها با استفاده از داده­های ایستگاهی، داده­های رقومی باز تحلیل NCEP-NCAR و ERA-Interim و خروجی اجرای مدل­ RegCM4 بررسی شدند. یافته­ها بیانگر آن است که نمی‌توان بخش قابل‌توجهی از بارش‌های فصل بهار در شمال­غرب ایران را به‌طور مستقل وکامل «بارش همرفتی» نامید. در واقع، بارش‌های بهاری با مشخصه همرفتی در شمال­غرب ایران، اصطلاحاً نوعی «همرفت واداشته» محسوب می­شوند. بدین معنی که، در صورت عدم وجود واداشت­های دینامیکی در مقیاس همدیدی، از قبیل ناوه تراز میانی وردسپهر، بخش قابل‌توجهی از بارش‌های همرفتی شمال­غرب ایران به‌وقوع نخواهند پیوست. همچنین، گرمایش محلی به‌تنهایی به‌دلیل نبود رطوبت کافی در منطقه و عدم کفایت آن جهت فراهم­سازی نیروی شناوری، قادر به ایجاد ناپایداری مورد نیاز برای وقوع بارش نخواهد بود. تحلیل مقادیرگرمایش بادررو نشان داد که فرارفت افقی گرما از دامنه­های کوهستانی به‌عنوان یک واداشت محلی، در تأمین گرما و انرژی دسترس­پذیر و تکوین همرفت و بارش همرفتی نقش مهمی دارد. همچنین، بررسی گرمایش محلی نشان دادکه چشمه­های گرمایی بر روی دامنه­های جنوبی و غربی و چاهه­های گرمایی بر روی دامنه­های شمالی و شرقی ارتفاعات مشاهده می­شوند. یافته کلی آنکه، حضور گذرای واداشت‌های دینامیکی مقیاس همدیدی در فصل بهار، در ترکیب با حضور پایدار و پیوسته فرارفت افقی و قائم گرما، ناشی از گرمایش محلی بر روی دامنه­های جنوبی و غربی ارتفاعات در ساعات روز، وقوع بارش با مشخصات همرفتی را در پی خواهد داشت.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل همدیدی سازوکار وقوع بارش های سنگین بهاره در شمال غرب ایران

هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل همدیدی سازوکار حاکم بر وقوع بارش های سنگین بهاره در شمال غرب ایران می باشد. بدین جهت داده های بارش روزانه فصل بهار تعداد 15 ایستگاه همدید در منطقه شمال غرب کشور برای یک دوره 34 ساله (2014-1981) مورد استفاده قرار گرفت و با بهره گیری از شاخص صدک و لحاظ نمودن صدک 95% به بالا، 98 روز بارش سنگین و فراگیر شناسایی شد. به منظور تعیین الگوی همدیدی با بهره گیری از داده های بازتح...

full text

بررسی ارتباط مکانی بین بارش‌های همرفتی بهاره و توپوگرافی شمال‌ِ غرب ایران

مکانیزم‌های بارندگی در مناطق مختلف جغرافیایی از الگوهای متفاوتی تبعیت می‌کنند. شناخت این الگوها می‌تواند به برنامه‌ریزان محیطی برای مدیریت بهتر منابع آب کمک کند. در اکثر مطالعات انجام‌شده بر روی بارش‌های نواحی کوهستانی، روابط آماری بین ویژگی‌‌های مختلف توپوگرافیک با تغییرات مکانی بارش، در کانون توجه پژوهشگران بوده است. هدف پژوهش حاضر نیز، بررسی ویژگی‌های مکانی و توپوگرافی مؤثر بر بارش‌های همرفت...

full text

ارزیابی نقش رودباد جنب حاره ای در کنترل بارشهای ایران

هسته های سرعت باد بیش از 30 متر در ثانیه در حاشیه استوایی بادهای غربی را رودباد جنب حاره ای گفته که نقش موثری در کنترل مولفه های آب و هوایی عرضهای پایین و میانه منجمله میزان و تعداد روز های بارش دارد، اشاره نمود. بهرحال کشور ایران، از جمله مناطق جغرافیایی می باشد که اقلیم خشک و نیمه خشک بر پهنه وسیعی از آن گسترش یافته است، این عامل باعث می گردد که عوامل تاثیرگذار بر تغییرات بارش آن منجمله؛ تغیی...

full text

بررسی وقوع فرارفت در طول فصل رشد گیاهان زراعی بهاره و پاییزه در منطقه کرکج تبریز

        به­دلیل وجود فرارفت گرمایی، توازن انرژی در مزارع پوشیده از گیاه به­هم ریخته و مقداری انرژی اضافی از طریق جریان گرما از اراضی بدون پوشش گیاهی به طرف سطوح پوشیده گیاهی جریان می­­یابد و باعث افزایش تبخیر- تعرق می­گردد. مطالعه حاضر برای بررسی وقوع پدیده فرارفت گرمایی در مزرعه ذرت به­عنوان یک گیاه کشت بهاره و گندم زمستانه به­عنوان کشت پاییزه در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز ...

full text

بررسی روند تغییرات آستانه‌‌های یخبندان(مطالعه موردی: ناحیه شمالغرب ایران)

یخبندان نوعی پدیده هواشناسی است که در آن آب در مرحله انجماد و یا زیر نقطه انجماد قرار دارد. اگر درجه حرارت در طول شبانه‌‌روز کمتر از صفر درجه سانتی‌‌گراد باشد، به عنوان پدیده یخبندان نامیده می‌‌شود. یخبندان پیامدهای مهمی بر جنبه‌‌های گوناگون زندگی انسان، به ویژه فعالیت‌‌های کشاورزی و تولید مواد غذایی دارد. در این مطالعه به منظور بررسی روند تغییرات آستانه-های یخبندان در نواحی شمال غرب ایران از ر...

full text

ناحیه بندی بارش در شمالغرب و غرب ایران

مقادیرکواریانس بارش ماهانه در 26 ایستگاه هواشناسی در شمالغرب کشور با طول دورة آماری چهارده ساله مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس مقادیر کواریانس با روش تحلیل مؤلّفه های اصلی2 و تجزیة خوشه ای3 مورد بررسی قرار گرفت.روش تحلیل مؤلّفه های اصلی، سه مؤلّفه را به ترتیب: بارش فصل خشک،تراکم اصلی فصول بارش،افت محلّی بارش مشخّص نمود که این سه مؤلّفه و تغییر پذیری فضایی4 آنها تفسیر گردید. تجزیة خوشه ای امتیازات...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 45  issue 3

pages  553- 573

publication date 2019-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023